دکفراژ قالب وافل در سازه‌های بتنی
دکفراژ یا بازکردن قالب، یکی از مراحل حساس و تعیین‌کننده در اجرای سقف‌های وافل است. این مرحله نه‌تنها بر کیفیت نهایی سطح بتن اثر مستقیم دارد، بلکه بر ایمنی سازه، سرعت اجرای پروژه و دوام نهایی آن نیز تأثیرگذار است. در این مقاله به بررسی مفهوم دکفراژ قالب وافل، زمان مناسب آن، روش‌های اجرا و نکات ایمنی و فنی مرتبط پرداخته می‌شود.
۱. مقدمه
سقف وافل یکی از انواع سقف‌های بتنی است که به‌دلیل کاهش وزن مرده، افزایش دهانه‌های قابل پوشش و زیبایی ظاهری، در پروژه‌های عمرانی مدرن کاربرد زیادی دارد. این سیستم با استفاده از قالب‌های موقت پلاستیکی یا فایبرگلاس، شبکه‌ای از تیرچه‌های متعامد در زیر دال بتنی ایجاد می‌کند.
پس از بتن‌ریزی و رسیدن بتن به مقاومت لازم، قالب‌ها باید باز (دکفراژ) شوند تا هم برای استفاده مجدد آماده شوند و هم روند ساخت طبقات بعدی ادامه یابد.
۲. تعریف دکفراژ قالب وافل
دکفراژ قالب وافل به فرآیند بازکردن قالب‌های زیر سقف پس از گیرش و سخت‌شدن بتن تا حدی که بتواند وزن خود و بارهای اجرایی را تحمل کند گفته می‌شود.
در سیستم وافل، دکفراژ معمولاً شامل دو بخش است:
۱٫ بازکردن قالب‌های پلاستیکی یا موقت وافل
۲٫ برداشتن پایه‌ها و جک‌های نگهدارنده (شمع‌ها)
۳. زمان مناسب دکفراژ
تعیین زمان دقیق دکفراژ بسیار حیاتی است. اگر قالب‌ها زودتر از موعد باز شوند، ممکن است بتن دچار ترک یا خمش شود؛ و اگر دیر باز شوند، زمان و هزینه اجرای پروژه افزایش می‌یابد.
عوامل مؤثر در زمان دکفراژ:
• نوع سیمان و طرح اختلاط بتن
• دمای محیط و شرایط curing (عمل‌آوری بتن)
• ضخامت دال وافل
• بار وارد بر قالب در حین بتن‌ریزی
به‌طور معمول:
• قالب‌های وافل پلاستیکی پس از ۳ تا ۷ روز قابل باز شدن هستند.
• اما شمع‌ها و جک‌های نگهدارنده باید تا رسیدن بتن به حدود ۷۰٪ مقاومت فشاری نهایی باقی بمانند (حدود ۱۴ تا ۲۱ روز بسته به نوع بتن و شرایط محیطی)
۴. مراحل دکفراژ قالب وافل
۱٫ بررسی مقاومت بتن:
آزمایش مقاومت فشاری نمونه‌ها یا استفاده از چکش اشمیت برای اطمینان از گیرش کافی.
۲٫ برداشتن قالب‌های وافل:
ابتدا قالب‌های میانی و سپس قالب‌های کناری با دقت و بدون ضربه خارج می‌شوند.
۳٫ بازکردن جک‌ها و شمع‌ها:
پس از اطمینان از مقاومت کافی، جک‌های میانی و سپس کناری باز می‌شوند.
۴٫ تمیزکاری و انبار قالب‌ها:
قالب‌های بازشده باید شسته و در محیط خشک و تمیز نگهداری شوند تا برای استفاده بعدی آماده باشند.
۵. نکات ایمنی در دکفراژ
• استفاده از نیروی ماهر و تجهیزات ایمن
• جلوگیری از وارد آوردن ضربه یا فشار ناگهانی به قالب‌ها
• بررسی سقوط احتمالی قطعات بتنی ناصاف یا سست
• رعایت کامل دستورالعمل‌های تولیدکننده قالب وافل
۶. نتیجه‌گیری
دکفراژ قالب وافل مرحله‌ای حساس و تعیین‌کننده در کیفیت نهایی سقف‌های وافل است. اجرای اصولی آن باعث افزایش دوام، کاهش ترک‌های سطحی و صرفه‌جویی در زمان و هزینه پروژه می‌شود. کنترل مقاومت بتن قبل از بازکردن قالب و رعایت اصول ایمنی، از مهم‌ترین عوامل موفقیت در این مرحله هستند.
منابع پیشنهادی
۱٫ مبحث نهم مقررات ملی ساختمان – طراحی و اجرای ساختمان‌های بتن‌آرمه
۲٫ دستورالعمل‌های شرکت‌های تولیدکننده قالب وافل (مانند Smart Waffle، U-Build و غیره)
۳٫ ACI 347R – Guide to Formwork for Concrete